Đinh lăng là một loại cây được mệnh danh là "thần dược cho người nghèo". Với lịch sử lâu đời trong việc chữa trị bệnh, đinh lăng đã được áp dụng và trở nên phổ biến do tính dễ tìm và dễ ứng dụng cho nhiều trường hợp khác nhau. Từ những kinh nghiệm từ xa xưa đến các nghiên cứu hiện đại, tất cả đều đã chứng minh tác dụng quan trọng của đinh lăng trong việc cung cấp dưỡng chất cho cơ thể.
Cây Đinh lăng là gì?
Đinh lăng có tên khoa học là Polyscias irmicosa (L.) Harms (Panax fruticosum L), thuộc họ Ngũ gia bì hay còn được gọi là Araliaceae. Cây đinh lăng có nhiều tên gọi khác nhau tùy vùng miền, như dương sâm, cây gỏi cá, nhân sâm Việt Nam. Nó được trồng làm kiểng trong gia đình và được sử dụng trong y học cổ truyền từ lâu đến nay.
Cây đinh lăng có thân hình mảnh khảnh, thân nhẵn bóng, không có gai, và cao từ 0,8 đến 1,5m. Lá dạng kép 3 lần xẻ xuông dài từ 20 - 40cm, không có lá kèm rõ. Lá chét có mùi thơm nhẹ. Cụm hoa có hình chùy ngắn 7 - 8mm gồm nhiều tán, chụm thành nhiều hoa nhỏ. Quả dẹt có độ dài 3 - 4mm, dày 1mm có vòi dài ra. Đinh lăng được nuôi trồng phổ biến rộng khắp khu vực nước ta, nhưng chủ yếu được trồng nhiều ở vùng cao.
Thành phần dinh dưỡng:
Các nhà khoa học đã nghiên cứu và chỉ ra rằng đinh lăng chứa nhiều dưỡng chất như alkaloid, saponin, flavonoid, glucosid, tannin, vitamin B1, vitamin B2, vitamin B6 và các loại axit bao gồm lycine, methionine, cysteine và các loại nguyên tố vi lượng khác. Trong lá của đinh lăng có saponin triterpen và một genin được xác định là axit oleanolic.
Công dụng cây Đinh lăng:
Theo Đông y
- Lá cây đinh lăng có tác dụng giải độc, kháng dị ứng, và được sử dụng để giải độc các loại thức ăn, chữa viêm phế quản, kiết lỵ, mụn nhọt, sưng tấy.
- Thân và cành đinh lăng được dùng để chữa đau lưng và hỗ trợ phong thấp.
- Rễ cây đinh lăng có tác dụng bồi bổ cho khí huyết, thông huyết mạch, lợi tiểu, và hỗ trợ khắc phục cơ thể suy nhược, gầy yếu.
Theo Tây y
- Đinh lăng có thể tăng cường quá trình hưng phấn cho việc thực hiện phản xạ trong mê lộ.
- Nó cũng tăng hoạt động phản xạ có điều kiện, bao gồm phản xạ dương tính và phản xạ phân biệt. Dưới tác dụng của đinh lăng, bộ não được hoạt hóa và có tính đồng bộ, các chức năng của các hệ thần kinh về tiếp nhận và tích hợp đều được cải thiện.
Đinh lăng cũng có khả năng tăng sức chịu đựng cơ thể con người trong điều kiện nóng ẩm, hiệu quả cao hơn Vitamin C và chè giải nhiệt. Ngoài ra, nó còn có tác dụng ức chế sự sinh trưởng các vi sinh gây ra mủ và vi khuẩn của đường ruột, giúp chống tiêu chảy và kích thích hệ miễn dịch, tăng cường sức đề kháng.
Cách sử dụng các bộ phận cây đinh lăng:
Cách sử dụng lá cây đinh lăng
Lá cây đinh lăng được thu hoạch khi đã đủ già, có màu sậm và được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau. Lá phơi khô có thể dùng làm trà, sắc thuốc. Đối với các bài thuốc y học cổ truyền, lá đinh lăng ít được sử dụng hơn so với rễ.
Cách sử dụng cành đinh lăng
Cành đinh lăng thường được sử dụng để làm giống và được mua rất nhiều. Tuy nhiên, cành đinh lăng thường không được sắc thành nước uống.
Cách sử dụng thân cây
Thân cây đinh lăng là phần to và dày nhất của cây, là phần nổi bật nhất. Thân cây được sử dụng để làm công thức cho các bài thuốc có đinh lăng.
Sử dụng rễ củ đinh lăng
Rễ củ đinh lăng là phần dinh dưỡng cao nhất của cây, chứa nhiều dưỡng chất saponin. Rễ củ đinh lăng có thể được sử dụng để ngâm rượu hoặc sắc thuốc, mang lại lợi ích về xương khớp và bồi bổ cơ thể.
Một số bài thuốc từ cây đinh lăng
- Ngăn ngừa co giật ở trẻ em: Lá đinh lăng phơi khô được dùng để lót vào gối hoặc trải thảm giường cho trẻ nằm.
- Chữa mệt mỏi: Rễ củ đinh lăng có tác dụng tăng cường sức khỏe cho cơ thể.
- Bồi bổ cho sản phụ: Phụ nữ sau sinh và người bệnh có thể dùng lá đinh lăng nấu canh với thịt để cung cấp năng lượng và tăng cường sức khỏe.
- Thông tia vú sữa: Phụ nữ khi nuôi con trong trường hợp bị mất sữa có thể dùng rễ củ đinh lăng và gừng để nấu sắc.
- Bồi bổ cơ thể, ngăn ngừa dị ứng: Lá đinh lăng tươi được nấu sôi với nước là một cách dễ dàng để tận dụng tác dụng của cây đinh lăng cho sức khỏe.
- Chữa ho lâu ngày: Sử dụng một hỗn hợp các thành phần từ đinh lăng để chữa ho lâu ngày.
- Chữa viêm đau cơ khớp, vết thương: Lá đinh lăng tươi giã nhuyễn được dùng để đắp lên vết thương, ngay chỗ sưng đau.
- Chữa thiếu máu: Sử dụng một hỗn hợp các thành phần từ đinh lăng để chữa thiếu máu.
Những lưu ý quan trọng khi sử dụng đinh lăng:
Trước khi sử dụng đinh lăng, bạn cần cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ có thể xảy ra. Tham khảo ý kiến từ các bác sĩ hoặc chuyên gia về dược liệu trước khi sử dụng đinh lăng.
Sử dụng đinh lăng không an toàn trong quá trình mang thai và cho con bú. Bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng loại thảo dược này.
Đinh lăng có thể tương tác với các loại thuốc khác bạn đang sử dụng hoặc tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn. Tham khảo ý kiến từ các bác sĩ hoặc chuyên gia trước khi sử dụng đinh lăng.
Hãy sử dụng đinh lăng một cách phù hợp, đúng cách và đúng liều lượng. Cần cẩn trọng với sự tương tác của nó với cơ thể và không sử dụng quá liều.
