Vi khuẩn có lợi gồm một nhóm các vi khuẩn rất khác nhau, có lợi cho sự tồn tại và phát triển của nhiều loài sinh vật khác. Chúng còn được gọi là "vi khuẩn thân thiện" hay "vi khuẩn có lợi" và được bổ sung vào chế độ ăn nhằm cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột và cải thiện sức khỏe. Vi khuẩn có lợi là những vi sinh vật còn sống khi đưa vào cơ thể và có lợi cho sức khỏe của chủ nhân.
Định nghĩa gốc của "probiotic" xuất phát từ từ "biotic" có nghĩa là đời sống và "pro" có nghĩa là thân thiện. Hiểu sát nghĩa hơn, probiotic là chất bổ sung dinh dưỡng chứa những vi khuẩn hay vi nấm có ích. Theo định nghĩa của Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực (FAO) hay Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), probiotic là những vi sinh vật còn sống khi đưa vào cơ thể một lượng đầy đủ sẽ có lợi cho sức khỏe của người chủ.
Vi khuẩn có lợi thường được tìm thấy trong thực phẩm và các chất bổ sung. Các thực phẩm này bao gồm sữa chua, đồ uống từ sữa chua, sữa lên men và chưa lên men, đậu tương lên men và một số nước hoa quả và đậu nành.
Vi khuẩn có lợi là một phần của hệ thống miễn dịch và giúp ngăn ngừa nhiễm trùng trong ruột. Chúng phá vỡ các thực phẩm con người ăn để cung cấp năng lượng cho các tế bào trong ruột.
Cùng tìm hiểu những loại vi khuẩn có lợi phổ biến:
Khuẩn Bifidobacterium
Đặc điểm
- Có dạng hình que (trực khuẩn), phân nhánh
- Thuộc nhóm vi khuẩn Gram (+)
- Thuộc dạng kị khí
- Không sinh bào tử
- Do không có tiên mao nên bất động, ưa ẩm, nhiệt độ sinh trưởng tốt nhất là 31-40°C
- Lên men lactic dị hình, sản phẩm chính là acid acetic và acid lactic, không sinh CO2
Các loài
- Bifidobacterium diffidum
- Bifidobacterium breve
- Bifidobacterium infantis
- Bifidobacterium longum
Khuẩn Lactobacillus
Đặc điểm
- Có dạng hình que (trực khuẩn) hay hình cầu, xếp riêng lẻ hoặc thành chuỗi
- Thuộc nhóm vi khuẩn Gram (+)
- Không sinh bào tử
- Thuộc dạng hiếu khí hay kị khí, ưa acid
- Môi trường sống chủ yếu trên chất nền chứa carbohydrate, chất thải và thực phẩm lên men hay hư hỏng
Các loài
- Lactobacillus Reuteri
- Lactobacillus acidophilus
- Lactobacillus bulgaricus
- Lactobacillus casei
- Lactobacillus plantarum
- Lactobacillus rhamnosus
- Lactobacillus GG
Khuẩn Lactobacillus và Bifidobacterium là những vi khuẩn Gram dương, tạo acid lactic, và là một phần quan trọng của vi khuẩn đường ruột thông thường ở người và động vật. Những vi khuẩn "thân thiện" này đóng vai trò quan trọng trong việc đẩy mạnh sự kháng lại những sinh vật có hại.
Khuẩn Bacillus
Đặc điểm
- Có dạng hình que (trực khuẩn)
- Thuộc nhóm vi khuẩn Gram (+)
- Thuộc dạng hiếu khí
- Có khả năng tạo ra bào tử gần như hình cầu để tồn tại trong trạng thái "ngủ đông" trong thời gian dài
Các loài
- Bacillus clausii
- Bacillus polyfermenticus
- Bacillus subtilis
- Bacillus Coagulans
Vi khuẩn có lợi có nhiều lợi ích thiết thực cho con người như củng cố thành ruột, kích thích hoạt tính men Lactase, tăng cường sức đề kháng, sản xuất axit mạnh, giảm cholesterol và triglyceride trong máu.
Tuy nhiên, việc quảng cáo và đưa ra tuyên bố về lợi ích sức khỏe của probiotic gặp nhiều hạn chế do thiếu bằng chứng thuyết phục về hiệu quả. Tại châu Âu, việc đưa các tuyên bố này lên nhãn sản phẩm đã bị cấm, trong khi Hoa Kỳ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các nhà sản xuất quảng cáo gian dối.
Dù vậy, việc sử dụng probiotic trong thực phẩm và trong nông nghiệp vẫn đang được nghiên cứu và áp dụng rộng rãi trên thế giới. Vi khuẩn có lợi mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và cung cấp một phương pháp an toàn và tự nhiên để cải thiện sức khỏe của chúng ta.
