Như các bạn đã biết, thực dưỡng là phương pháp ăn uống phù hợp với quy luật của tự nhiên, sử dụng các nguyên liệu hữu cơ, ít hoặc không qua chế biến công nghiệp, theo mùa và có sẵn tại địa phương. Một khái niệm quan trọng trong thực dưỡng là tính chất Âm - Dương, một nguyên tắc đã được nhận thức từ Y Học Cổ Truyền Trung Hoa.
Tính chất Âm Dương trong thực phẩm
Tư duy Âm Dương có nguồn gốc từ văn hóa Trung Hoa và ảnh hưởng rất nhiều trong cuộc sống hàng ngày của người dân Á Đông. Ví dụ như trong lớp học chuyên Văn, thường có nhiều nữ hơn nam, gọi là Âm thịnh Dương suy. Rồi trong bếp, không đặt bể cá, trời lạnh bị cảm ta thường ăn thêm gừng để nóng người và ra mồ hôi... Có thể thấy Âm Dương hiện diện xung quanh chúng ta.
Tuy nhiên, trong khuôn khổ bài viết này, mình sẽ chỉ tóm tắt một vài điểm về tính chất Âm Dương của thực phẩm. Xin lưu ý rằng cách phân định Âm Dương của thực dưỡng có chút khác biệt so với cách phân định Âm Dương cổ truyền Trung Hoa và Việt Nam. Âm và Dương không có tính chất xấu/tốt hoàn toàn, điều quan trọng là Cân Bằng.
Nguyên lý Âm Dương
Thực phẩm Âm và Dương
Có bốn yếu tố để xác định xem một thực phẩm là âm hay dương:
- Cách thức phát triển của thực phẩm
- Nơi thực phẩm lớn lên
- Hàm lượng Kali và Natri trong thực phẩm
- Tác động của thực phẩm lên cơ thể
Theo tôi, khi phán định xem một thực phẩm là âm hay dương, tác động của nó lên cơ thể là quan trọng nhất.
Thực phẩm âm
Thực phẩm âm có xu hướng trương nở, lạnh lẽo, nhiều nước và mềm. Ví dụ như khi uống rượu, ta cảm thấy đầu óc tưng bừng, muốn "thăng hoa". Trẻ con uống sữa rất mau lớn. Vì những đặc tính này, ta có thể xem rượu và sữa là hai thực phẩm âm.
Thực phẩm dương
Thực phẩm dương có xu hướng co rút, ấm nóng và cứng. Khi ăn thịt, người ta thường trở nên nóng tính, gây táo bón và tắc nghẽn mạch máu. Vì đặc tính này, ta có thể xem thịt là thực phẩm dương.
Có thể hình dung mạng sống của chúng ta như một cái bập bênh, chúng ta chỉ sống nếu nó cân bằng. Khi ăn trong nhóm Cực Dương, cơ thể sẽ đòi hỏi ta phải ăn thêm nhóm Cực Âm để cân bằng. Đó là lý do nhiều người theo chế độ ăn Low Carbs (nhóm Cực Dương nhiều) thì sẽ rất thèm trái cây. Bữa ăn cân bằng gồm nhiều chất Protein Phức Tạp (Complex Protein) và đường đơn (Simple Sugar) ở nhóm Cực Âm.
Sự cân bằng Âm Dương
Như bạn thấy, nếu cứ nhảy từ cực này sang cực kia, khả năng té là rất cao. Vậy thì đứng ở giữa là cân bằng đúng không? Để có cân bằng tối ưu, chúng ta cần lấy ngũ cốc toàn phần như gạo lứt làm trung tâm trong bữa ăn hàng ngày.
Bảng phân định tính Âm Dương của thực phẩm
Dưới đây là bảng phân định tính Âm Dương của một số thực phẩm:
- Thực phẩm dương hơn: muối biển, nước tương, miso, trứng, thịt đỏ, thịt gia cầm, phô mai, muối cá, ngũ cốc nguyên cám, ngũ cốc tinh chế.
- Thực phẩm ít dương hơn: chất làm ngọt, thức uống, sữa, dầu, trái cây, quả hạnh, hạt đậu, rong biển, rau củ.
Bảng phân định tính Âm Dương thông qua thành phần, màu sắc, sinh trưởng, mùa và phương thức sản xuất của thực phẩm.
Lắng nghe cơ thể
Trong mỗi con người đều có trực giác về Âm và Dương. Chỉ cần chú ý lắng nghe cơ thể, ta có thể biết được mình đang cần Âm hơn hay Dương hơn.
Cách lắng nghe cơ thể tốt nhất là nhìn phân và nước tiểu. Một người ăn uống cân bằng sẽ đi phân có khuôn lọn, chặt, màu vàng sẫm, ít hôi thối và nổi trên mặt nước. Nếu có táo bón hoặc đi cầu hơn 2 lần/ngày, chứng tỏ hệ tiêu hóa có vấn đề. Xem phân và nước tiểu có thể giúp đánh giá tình trạng sức khỏe của cơ thể.
Tôi hi vọng với những chia sẻ trên, bạn đã hiểu thêm về nguyên lý Âm Dương và cách lựa chọn thực phẩm phù hợp cho sức khỏe của mình.
