Ảnh: Cây chùm ngây
Cây chùm ngây có sự phân bố chủ yếu ở các nước cận nhiệt đới hoặc nhiệt đới. Cây này không chỉ có giá trị kinh tế cao trong lĩnh vực thực phẩm mà còn được sử dụng làm dược liệu trị bệnh.
Mô Tả Cây Chùm Ngây
Đặc Điểm Sinh Thái
Cây chùm ngây là một loại cây thân gỗ nhỏ. Khi cây phát triển được 1 tuổi, nếu không cắt ngọn, cây có thể cao khoảng 5 - 6 m với đường kính 10 cm. Ở tuổi trưởng thành (3 - 4 tuổi), cây có chiều cao trung bình từ 5 - 10 m.
Vỏ cây có màu xám trắng dày và có các khe rãnh. Khi bị thương, vỏ cây sẽ tiết ra chất gôm và dưới tác động của môi trường, chúng sẽ chuyển từ màu trắng sang màu nâu đỏ hoặc nâu đen. Thân cây không có gai. Lá cây chùm ngây thuộc dạng lá kép, mọc so le nhau, có chiều dài từ 30 - 60 cm và màu xanh mốc. Lá chét dài 12 - 20 mm, thường mọc đối nhau với khoảng 6 - 9 đôi lá. Hoa chùm ngây có màu trắng, mọc thành cụm giống hoa đậu và thường nở rộ vào tháng 4 đến tháng 6.
Quả cây chùm ngây có màu nâu, có thiết diện tam giác và mọc thõng xuống. Mỗi quả dài 30 - 50 cm và rộng 1,5 - 2,5 cm, chứa ít nhất 20 hạt. Hạt có màu nâu tối hoặc sáng, có 3 cạnh, dạng màng và có cánh màu trắng với chiều dài 1,5 - 2,5 cm và đường kính 1 - 1,4 cm.
Ảnh: Tác dụng của cây chùm ngây
Phân Bố
Theo cuốn sách "Từ điển Cây thuốc Việt Nam" của tác giả TS. Võ Văn Chi, cây chùm ngây phân bố chủ yếu ở các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới. Cây thường được trồng rải rác ở các tỉnh phía Nam Việt Nam như Đà Nẵng, Quảng Nam, Nha Trang, Phan Thiết và Kiên Giang (Phú Quốc).
Bộ Phận Dùng Và Thu Hoạch
- Bộ phận dùng: Quả, rễ, lá non, hoa và các nhánh non.
- Thu hoạch: Thu hoạch quả từ tháng 7 đến tháng 9. Lá có thể thu hoạch quanh năm. Hoa nở từ tháng 4 đến tháng 6.
Thành Phần Hóa Học
Mỗi bộ phận của cây chùm ngây đều chứa các thành phần hóa học khác nhau. Ví dụ:
- Vỏ cây chùm ngây chứa chất gôm, -sitosterol và benzylanin.
- Rễ cây chùm ngây chứa hoạt chất glucosinolate.
- Lá chùm ngây chứa các hoạt chất chống oxy hóa như flavonoid và phenolic, cùng với chất gôm và 2 alkaloid moringinin và moringi.
- Hoa chùm cây chủ yếu chứa polysaccharide.
- Hạt chùm ngây chứa glucosinolate và peptid.
- Toàn thân cây chùm ngây chứa thành phần chính là pterygospermin.
Vị Thuốc Chùm Ngây
Tính Vị Và Tác Dụng
Theo đông y, mỗi bộ phận của cây chùm ngây có tính vị và tác dụng khác nhau. Cụ thể:
- Rễ có tính kích thích, giúp máu lưu thông tốt, có tác dụng trợ tim, bổ tuần hoàn và giúp tiêu hóa dễ dàng.
- Vỏ cây có tác dụng tốt đối với hệ thần kinh.
- Quả, hạt và gôm nhựa từ thân cây có công dụng làm giảm đau nhức.
- Hoa có chứa chất kích thích và gây kích dục.
Công Dụng Của Chùm Ngây
Các bộ phận của cây chùm ngây chứa nhiều thành phần dinh dưỡng, giúp cung cấp lượng lớn vitamin, chất đạm, acid amin và nhiều hoạt chất chống oxy hóa. Chính nhờ những dưỡng chất này, chùm ngây giúp tăng hệ miễn dịch và cải thiện chế độ dinh dưỡng ở những bệnh nhân bị nhiễm HIV/AIDS.
Hơn nữa, chùm ngây còn có tác dụng giảm đau, hạ sốt và bảo vệ mô thận và gan nhờ sự hiện diện của hoạt chất sillymarin. Chất chống oxy hóa từ lá chùm ngây như flavonoids, oleanoic acid, hyperosid, terpenoid và rutosid giúp chống viêm loét dạ dày do rượu.
Cây chùm ngây còn có khả năng kháng khuẩn, giúp tiêu diệt vi khuẩn Candida albicans và chủng khuẩn Gram dương như Enterococcus feacalis, Staphylococcus aureus. Ngoài ra, nó cũng giúp làm yếu đi hoạt động của vi khuẩn Gram âm như Pseudomonas aeruginosa, Salmonella thyphimurium, Klebsiella pneumoniae và Escherichia coli.
Hạt chùm ngây còn được sử dụng để xử lý nước bẩn trong các vùng lũ ở Việt Nam, giúp giảm đau bụng và tiêu chảy nhờ khả năng lọc và diệt khuẩn gây bệnh đường ruột.
Cây chùm ngây còn có nhiều tác dụng khác như ngăn ngừa ung thư, bảo vệ gan, ổn định huyết áp, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tăng sức đề kháng và hệ miễn dịch cho cơ thể, giúp điều trị bệnh sỏi thận, giảm cân, bổ sung sắt và ngừa thiếu máu.
Cách Dùng
Cây chùm ngây thường được sử dụng dưới dạng chế biến món ăn. Bạn cũng có thể sắc thuốc uống hoặc sử dụng viên uống bổ sung.
Tác Dụng Phụ
Cây chùm ngây có thể gây tác dụng phụ như tiêu chảy nhẹ, tê liệt và tổn thương thận và gan. Nếu tiêu thụ với liều lượng lớn trong thời gian dài, chùm ngây có thể gây sảy thai hoặc vô sinh. Vì vậy, cần lưu ý và tư vấn bác sĩ trước khi sử dụng cây chùm ngây, đặc biệt đối với những người mang thai.
Các Bài Thuốc Chữa Bệnh Từ Chùm Ngây
Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh bằng chùm ngây:
Dùng Làm Thuốc Ngừa Thai
Bài thuốc dựa theo kinh nghiệm của dân tộc Raglay. Bạn có thể sử dụng 150 gram rễ chùm ngây tươi, rửa sạch và băm nhỏ. Đun chung với 2 lít nước cho đến khi cạn còn nửa lít. Chia thuốc và uống 2 lần trong ngày. Liệu trình điều trị cứ cách 5 ngày sắc uống 1 lần.
Ảnh: Cây chùm ngây chữa bệnh gì?
Chữa Suy Nhược Cơ Thể, Ôn Định Huyết Áp Và Bảo Vệ Gan
Hái 150 gram lá cây chùm ngây non, rửa sạch và giã nát. Thêm 300 ml nước sạch vào và vắt lấy nước cốt. Sau đó, thêm 2 muỗng canh mật ong, khuấy đều và chia làm 3 phần, uống trong ngày.
Điều Trị Tăng Lipid Máu, Tăng Cholesterol Và Triglycerit
Sử dụng 300 gram rễ chùm ngây tươi hoặc 30 gram rễ chùm ngây khô. Rửa sạch và nấu với 1 lít nước. Khi thuốc sôi khoảng 15 phút, tắt bếp, lọc lấy nước và uống trong ngày.
Chữa Bệnh U Xơ Tiền Liệt Tuyến
Dùng 100 gram rễ chùm ngây tươi kết hợp với 80 gram lá cây trinh nữ hoàng cung. Nấu với 2 lít nước. Khi nước cạn còn nửa lít, chia ra làm 3 phần và uống trong ngày. Bạn cũng có thể dùng 30 gram rễ cây chùm ngây khô kết hợp với 20 gram lá cây trinh nữ hoàng cung khô. Cách nấu tương tự như nấu rễ chùm ngây tươi.
Dùng Lắng Nước
Cách này giúp tiêu diệt vi khuẩn gây hại cho đường ruột và giảm triệu chứng đau bụng hoặc tiêu chảy do sử dụng nước bẩn. Sử dụng phần hạt già của hai trái chùm ngây tươi, giã nát rồi khuấy đều với 3 lít nước trong 5 phút. Chờ khoảng 2 tiếng cho nước trong lại và sử dụng.
Theo y học, các bộ phận của cây chùm ngây như rễ, hạt, quả, hoa và lá đều có công dụng trị bệnh và mang lại nhiều lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và tránh rủi ro, nên nhờ bác sĩ tư vấn trước khi sử dụng chùm ngây chữa bệnh.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
Facebook: Bệnh viện Nguyễn Tri Phương
Youtube: Bệnh viện Nguyễn Tri Phương
