Hình ảnh chỉ mang tính minh họa
Việc nấu nướng, thưởng thức và nấu ăn đã từ lâu trở thành niềm vui và hạnh phúc của con người. Từ các nền văn minh cổ đại như La Mã, Hy Lạp, Ai Cập, Trung Quốc và Ấn Độ, mỗi nền văn minh đã thể hiện sự đa dạng về phong cách ẩm thực, từ ẩm thực sống đến sử dụng các loại thảo mộc, gia vị để nấu ăn. Thời hạn sử dụng của thực phẩm cùng với các yếu tố khác như chất lượng và hương vị cũng rất quan trọng để tạo ra những món ăn ngon. Để đảm bảo điều này, các sản phẩm bổ sung cần thiết để thực hiện các hoạt động đó được gọi là phụ gia thực phẩm.
Phụ gia thực phẩm là gì?
Phụ gia thực phẩm được định nghĩa là "bất kỳ hóa chất nào có nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp, thường không được sử dụng làm thực phẩm hoặc tiêu thụ như một loại thực phẩm, mà thay vào đó được thêm vào các sản phẩm thực phẩm nhằm nâng cao chất lượng và các đặc tính mong muốn của thực phẩm." Mặc dù phụ gia thực phẩm không cung cấp giá trị dinh dưỡng cho sản phẩm, nhưng chúng được thêm vào một cách có chủ ý để tăng chất lượng và cải thiện đặc tính của sản phẩm.
Các phụ gia thực phẩm được chia thành hai loại chính, đó là phụ gia thực phẩm trực tiếp và phụ gia thực phẩm gián tiếp. Phụ gia thực phẩm trực tiếp là những chất phụ gia được thêm vào trực tiếp vào thực phẩm để tác động lên chất lượng và đặc tính của nó. Phụ gia thực phẩm gián tiếp là các chất phụ gia được sử dụng trong quá trình sản xuất thực phẩm như trong quá trình lưu giữ, bảo quản hay chế biến nhằm duy trì chất lượng và đảm bảo an toàn thực phẩm.
Số liệu và thị trường phụ gia thực phẩm
Theo một nghiên cứu thị trường, tổng doanh thu của thị trường phụ gia thực phẩm đã tăng từ 28,2 tỷ vào năm 2011 lên 36,1 tỷ vào năm 2018. Trong số đó, châu Âu chiếm 32% tiêu thụ phụ gia thực phẩm toàn cầu vào năm 2011. Mỹ dự kiến sẽ có nhu cầu phụ gia thực phẩm lần lượt là 3,5% và 8,5 tỷ USD vào năm 2014. Nhu cầu phụ gia thực phẩm của Bắc Mỹ được dự đoán sẽ vượt 9,1 tỷ USD vào năm 2018. Trong khi đó, tốc độ tăng trưởng hàng năm của Châu Á Thái Bình Dương dự kiến sẽ đạt 5% trong giai đoạn 2012-2018.
Một số loại phụ gia thực phẩm phổ biến
Trong ngành công nghiệp thực phẩm, có khoảng 2300 phụ gia thực phẩm đã được các cơ quan chính phủ và ngành công nghiệp phê duyệt. Mỗi loại phụ gia thực phẩm có đặc tính riêng, ảnh hưởng đến chất lượng của thực phẩm. Dưới đây là một số phụ gia thực phẩm phổ biến:
Chất chống đông, vón, cứng, cặn
Các chất chống đóng cặn và chống đông chủ yếu được sử dụng để ngăn vón cục và đóng cặn trong thực phẩm. Chúng được thêm vào thực phẩm, phân bón, muối và mỹ phẩm dựa trên từng phần nhỏ. Chức năng của chất phụ gia này là hấp thụ độ ẩm trong thực phẩm và tạo ra tính đẩy nước.
Chất chống tạo bọt
Chất chống tạo bọt được sử dụng để ngăn chặn sự hình thành bọt và giảm độ căng bề mặt trong thực phẩm. Chất chống tạo bọt cũng được sử dụng trong các đồ uống có ga như nước ngọt và nước có gas, và thậm chí trong các loại thuốc giảm đầy hơi.
Chất nhũ hóa
Chất nhũ hóa thực phẩm giúp sản phẩm thực phẩm trở nên hấp dẫn hơn về mặt ngoại hình. Chất nhũ hóa thực phẩm có tác động quan trọng đến cấu trúc, kết cấu, mùi vị, chất lượng và độ tươi của thực phẩm. Chúng cũng có khả năng làm cho thành phần dầu và nước không thể trộn lẫn trong một số loại thực phẩm. Chất nhũ hóa thực phẩm thường được gọi là chất nhũ hóa.
Chất làm săn chắc, giòn
Chất làm săn chắc thực phẩm được sử dụng để duy trì cấu trúc chắc chắn hoặc giòn của trái cây, rau quả và các loại thực phẩm đóng hộp như dưa chua. Ví dụ về chất làm săn chắc là canxi clorua, một chất thường được sử dụng trong rau đóng hộp và trong sữa đậu nành để tạo cảm giác săn chắc.
Chất tăng cường hương vị
Chất tăng cường hương vị thường được sử dụng để tăng cường hương vị có sẵn trong thực phẩm. Chất tăng cường hương vị có khả năng tùy chỉnh hương vị và độ ổn định của sản phẩm. Chúng được sử dụng trong các loại thức uống, bột và các loại món ăn khác mà không ảnh hưởng đáng kể đến hương vị riêng của chúng.
Chất xử lý bột
Các chất xử lý bột được sử dụng để cải thiện cấu trúc, độ chắc, độ mềm, vụn và màu sắc của bánh mì. Axit ascorbic là một chất xử lý bột thông dụng. Các chất xử lý bột giúp duy trì tính đồng nhất trong quá trình nở bột.
Axit thực phẩm
Axit thực phẩm có nguồn gốc từ các loại trái cây như cam, chanh và các loại quả mọng. Có nhiều loại axit thực phẩm phổ biến như axit citric, axit maleic và axit tartaric. Chúng tạo nên hương vị khác nhau và đôi khi cũng có tác dụng như chất chống oxy hóa và chất bảo quản.
Chất tạo gel
Chất tạo gel thường được thêm vào thực phẩm để tạo ra cấu trúc gel. Chất tạo gel cũng tạo ra hình dạng và cấu trúc cho thực phẩm. Gelatin và pectin được coi là các chất tạo gel phổ biến. Chất tạo gel cũng được gọi là chất đông đặc.
Chất tạo bóng
Chất tạo bóng, còn được gọi là chất đánh bóng, là các chất phụ gia thực phẩm giúp tạo ra bề mặt sáng bóng và đồng nhất trên các sản phẩm thực phẩm. Một số chất tạo bóng thực phẩm phổ biến là sáp ong và lanolin.
Chất giữ ẩm
Chất giữ ẩm là loại phụ gia thực phẩm chủ yếu giữ và bảo quản độ ẩm trong thực phẩm và mỹ phẩm. Chất giữ ẩm cũng được sử dụng trong các sản phẩm khác như thuốc lá, lớp phủ nhựa, sản phẩm chăm sóc da và dưỡng tóc. Một số ví dụ về chất giữ ẩm là glycerine, sorbitol và propylene glycol.
Chất bảo quản
Chất bảo quản là các chất phụ gia thực phẩm ngăn chặn sự thay đổi hóa học và sự phát triển của vi khuẩn trong thực phẩm. Chúng giữ lại hương vị và giá trị dinh dưỡng của thực phẩm trong thời gian dài. Một số chất bảo quản thực phẩm phổ biến là natri benzoat, kali benzoat, canxi sorbat và axit sorbic.
Chất đẩy
Chất đẩy được sử dụng trong các đồ uống có ga như kem đánh bông và nước có ga. Chất đẩy tạo ra áp suất cao hơn cho các đồ uống lỏng để chúng thoát ra khỏi hộp đựng của chúng và tạo bọt. Các chất đẩy thông dụng bao gồm carbon dioxide, nitrogen, nitrous oxide, butan và propane.
Gia vị
Gia vị là quá trình thêm các loại thảo mộc, gia vị và hương liệu vào thực phẩm để tăng thêm hương vị và mùi vị tự nhiên của chúng. Dầu thảo quả và muối là những chất gia vị phổ biến. Gia vị thường được sử dụng trước hoặc sau khi thực phẩm được nấu chín.
Các loại phụ gia thực phẩm khác
Trong ngành công nghiệp thực phẩm, còn có nhiều loại phụ gia khác được sử dụng để thay đổi các đặc tính khác nhau của thực phẩm như màu sắc, hương vị, độ chua và độ kiềm. Ví dụ, axit béo, canxi, sắt và chất xơ là các chất phụ gia thực phẩm khác phổ biến.
Kết luận
Phụ gia thực phẩm đóng một vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp thực phẩm. Chúng giúp nâng cao chất lượng và đặc tính của thực phẩm, đồng thời đảm bảo an toàn và sự ổn định của sản phẩm. Tuy nhiên, việc sử dụng phụ gia thực phẩm cần được kiểm soát cẩn thận và tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Các nhà sản xuất và người tiêu dùng nên hiểu rõ về các loại phụ gia thực phẩm và cách sử dụng chúng một cách hợp lý để đảm bảo chất lượng và an toàn của thực phẩm mà chúng ta tiêu thụ hàng ngày.
